ΓΑΛΑΤΑ

1. Θέση-Κλίμα: Είναι ενωμένη με την Κακοπετριά. Έχει υψόμετρο 600m και βροχόπτωση 600mm. Το κλίμα της είναι αρκετά ψυχρό το χειμώνα και αρκετά δροσερό το καλοκαίρι.

2. Κάτοικοι:

1911:   453                  1973:   863

1946:   728                  1992:   769

1960:   860                  2001:   653

Όλοι οι κάτοικοι ήταν πάντοτε Ελληνοκύπριοι.

Στην ελεύθερη Σολιά είναι το τρίτο πολυπληθέστερο χωριό.

3. Ονομασία: Στη δυτική μεριά του χωριού, που ονομάζεται Έσσω Γαλάτα, κατοικούσαν κάποτε βοσκοί. Από αυτούς πήγαιναν και έπαιρναν γάλα άλλοι κάτοικοι των γύρω περιοχών και έτσι το χωριό ονομάστηκε Γαλάτα. Άλλη παράδοση αναφέρει πως οι πρώτοι οικιστές, ήρθαν από την Γαλατία της Μικράς Ασίας και ονομάζονταν Γαλάτες. Ήδη από το 1200μ.Χ το αναφέρει με το όνομα αυτό ο Λεόντιος Μαχαιράς.

4. Ιστορία: Η Γαλάτα επί Φραγκοκρατίας ήταν φέουδο και ανήκε στην οικογένεια Γκιλπέτ. Στους μεσαιωνικούς χάρτες σημειώνεται ως Golata. Ο Βασίλειος Μπάρσκυ (1735) αναφέρει «Επήγα εις το πλησιέστερον (της Μονής της Ποδύθου) χωρίον, το ονομαζόμενον Γαλάτα…. Το χωρίον τούτο είναι το ωραιότερον όλων. Έχει πολλά οπωροφόρα δέντρα και ρέον ύδωρ και ευρίσκεται παρά τον ποταμόν Κλάριον»

Η Γαλάτα ήταν μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα το εμπορικό και τουριστικό κέντρο της Σολιάς.

Το χωριό ήταν πρωτοπόρο στην εκπαίδευση και διακρινόταν για τη θεοσέβεια των κατοίκων του. Αυτό μαρτυρείται από τα σχολεία και τις εκκλησιές που ίδρυσε, όπως και από τους πολλούς και διακεκριμένους ιερωμένους που έβγαλε.

5. ΕΟΚΑ: Ο αρχηγός Διγενής παρέμεινε σε κρησφύγετο στα βουνά της Γαλάτας για ένα μήνα (16/12/1955 –17/01/1956) και από εκεί διεύθυνε τον αγώνα της ΕΟΚΑ. Η τροφοδοσία της ομάδας του στρατηγού Γρίβα και η διακίνηση της αλληλογραφίας γινόταν από τους αγωνιστές του χωριού με υποδειγματικό τρόπο.

Στις 07/11/1957 ο αγωνιστής Χρύσανθος Μυλωνάς δολοφονήθηκε έξω από κρησφύγετο της ΕΟΚΑ, που βρισκόταν στην περιοχή του χωριού Καλιάνα.

Στις 03/11/1958 έξω από κρησφύγετο αγωνιστών στην περιοχή «Έσσω Γαλάτα» έγινε μάχη με άγγλους στρατιώτες με αποτέλεσμα το θάνατο του αξιωματικού της αγγλικής περιπόλου.

6. Εκπαίδευση: Το πρώτο σχολείο λειτούργησε στη Μονή της Ποδύθου γύρω στο 1650 και τερμάτισε τη λειτουργία του το 1888 με το θάνατο του τελευταίου καλόγερου του. Το 1890 λειτούργησε σχολείο μέσα στο χωριό και το 1894 κτίστηκε το πρώτο σχολείο. Το 1919 ο ιερομόναχος Φιλόθεος έκτισε δεύτερο σχολείο. Το 1976 κτίστηκε το τελευταίο σχολείο με δωρεά του ιερομόναχου Πανάρετου.

Σήμερα η Γαλάτα διαθέτει περιφερειακό δημοτικό σχολείο, νηπιαγωγείο και  ινστιτούτο ξένων γλωσσών

7. Αθλητισμός: Σύλλογος ΑΕΤΟΣ, 1969. Ασχολείται με το ποδόσφαιρο και το ποδόσφαιρο σάλας. Το 1977 πήρε το Κύπελλο του πρωταθλήματος της Σολιάς.

8. Εκκλησίες:

Α. Βυζαντινές εκκλησίες:

1. Παναγία Ποδίθου (μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς Unesco), 1502 μ.Χ.

2. Αρχαγγέλος Μιχαήλ, 1510  μ.Χ.

3. Άγιος  Σωζόμενος, 1513 μ.Χ.

4. Αγία Παρασκευή, 1510  μ.Χ.

5. Άγιος Γεώργιος, 1525  μ.Χ.

6. Άγιος Νικόλαος, 15^ος αιώνας

Όλες οι βυζαντινές εκκλησίες της Γαλάτας είναι τοιχογραφημένες.

Β. Σύγχρονες εκκλησίες

1. :Παναγία Οδηγήτρια (η μικρή Φανερωμένη), 1930 μ.Χ.

2. Εκκλησάκι: Άγιος Τυχικός, στην Έσσω Γαλάτα, δίπλα στα ερείπια αρχαίου παρεκκλησιού, 2005 μ.Χ.

Οι δυο αυτοί νεότεροι ναοί είναι τοιχογραφημένοι

Γαλάτα και ιεροσύνη: Στα όρια της Γαλάτας υπήρχε το χωριό Λαμπαδού ή Λαμπαδιστός). Από εδώ πέρασαν οι απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας και έκαμαν Χριστιανό τον άγιο Ηρακλείδιο, τον οποίο έστειλαν επίσκοπο στην Ταμασσό. Από τη Λαμπαδού επίσης κατάγεται ο άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής.

Το μοναστήρι της Ποδίθου έπαιξε από το μεσαίωνα και μετά σημαντικό ρόλο στη θρησκευτικότητα των κατοίκων της Γαλάτας που έδωσε φωτισμένους ιεράρχες. Από τη Γαλάτα κατάγονται ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Φιλόθεος (1733-1759), ο Μητροπολίτης Πάφου Επιφάνιος, ο Μητροπολίτης Κερύνειας Χρύσανθος και ο Ηγούμενος Σταυροβουνίου Διονύσιος.

9. Άλλα αξιοθέατα:  

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης

Δυο παλιά χάνια

Πολλά παραδοσιακά σπίτια.

Νερόμυλοι:

Κύριλλου που αναπαλαιώθηκε και λειτουργεί όπως παλιά,

Της Ροδούς (ή της Ποδίθου) που αναπαλαιώθηκε αλλά δεν βρίσκεται σε λειτουργία.

Βρύσες:

Η βρύση του Πογιατζή. Κτίστηκε το 1733. Εδώ έπλενε τις βράκες ο Δημοσθένης Λοϊζου (Πογιατζής), που ήταν ξακουστός σ’ όλη τη Σολιά..

Η βρύση του Μάστρε Φίλιππου, 1986. Κτίσμα του σπουδαίου αυτού ανθρώπου που ευεργέτησε όχι μόνο τη Γαλάτα αλλά και τη Σολιά ολόκληρη.

10. Μονοπάτια της φύσης: Παναγία Ποδίθου-Μύλος της Ροδούς

11. Τουρισμός: Από πολύ παλιά η Γαλάτα εθεωρείτο εξαιρετικό μέρος για παραθερισμό. Εδώ κατέφευγε ο Λουζινιανός Δημήτριος Δε-Κόρον ο «καπετάνιος της Βαρωνείας της Πεντάγυιας». Ο Αξιωματούχος αυτός στα γηρατειά του κατέληξε στη Γαλάτα και έκτισε το μοναστήρι της Ποδύθου. Ο Βασίλειος Μπάρσκυ που επισκέφθηκε τη Γαλάτα το 1735 έγραψε «το χωρίον τούτο είναι το ωραιότερον όλων». Το 1910 κτίστηκε το χάνι του «Φύσα-Νικόλα», που ήταν για τα δεδομένα της εποχής ξενοδοχείο. Λίγο αργότερα κτίστηκε το χάνι του Μαραγκού.

Η Γαλάτα ήταν το σπουδαιότερο τουριστικό θέρετρο της Σολιάς μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα. Σήμερα βρίσκεται στη δεύτερη θέση μετά την Κακοπετριά. Το δροσερό της κλίμα, τα γραφικά της παλιά σπίτια (πολλά είναι διατηρητέα) με τα υπέροχα μπαλκόνια, οι αρχαίες βυζαντινές της εκκλησιές, οι παλιοί αλευρόμυλοι και οι καλές τουριστικές υπηρεσίες που διαθέτει, την καθιστούν πολύ αξιόλογο τουριστικό προορισμό για όσους επιζητούν την ποιότητα.

12. Τουριστικές υπηρεσίες: Ξενοδοχείο, οργανωμένα διαμερίσματα, αναπαλαιωμένα σπίτια , εστιατόρια, καφενεία, πιτσαρία,

13. Άλλες υπηρεσίες: ΣΠΕ Κακοπετριάς-Γαλάτας, ταχυδρομείο, ιατρείο, οδοντιατρείο, κουρείο, ινστιτούτο αισθητικής, πρατήριο βενζίνης, γκαράζ αυτοκινήτων

14. Καταστήματα: Τροφίμων, υλικών οικοδομής, ειδών ένδυσης και υπόδησης, παιγνιδιών και δώρων, εξαρτημάτων, γεωργικών, μηχανημάτων, ανθοπωλείο και κρεοπωλείο

15. Γεωργία: Ήταν ανέκαθεν και είναι και τώρα το χωριό που παράγει τα πιο πολλά φρούτα στη Σολιά, με κορυφαίο προϊόν τα μήλα. Η Γαλάτα είναι φημισμένη και για τα χρυσόμηλά της που χαρακτηρίζονται ως «γαλατίτικα». Έχει ιδρυθεί Συνεργατική Εταιρία εμπορίας των φρούτων και των άλλων γεωργικών προϊόντων της Σολιάς με έδρα τη Γαλάτα.

16. Βιοτεχνίες: Αρτοποιείο, αλλαντοποιείο, ζαχαροπλαστείο, επιπλοποιεία, αλουμίνια, σιδηρουργεία, υποδηματοποιείο, βιοκαλλιέργειες, ιχθυοτροφείο

Από το βιβλίο του Ανδρέα Χρυσάνθου "ΣΟΛΙΑ, παρελθόν, παρόν και μέλλον"

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.galata.org.cy/index.shtm

ΚΑΚΟΠΕΤΡΙΑ 

1. Θέση-Κλίμα: Είναι το χωριό με το πιο μεγάλο υψόμετρο, 670m, στην κοιλάδα του ποταμού Κλάριου. Δέχεται βροχόπτωση 650mm. Στο κέντρο της Κακοπετριάς ενώνονται οι δυο βασικοί παραπόταμοι του Κλάριου, εκείνος του Χρωμίου και εκείνος των Πλατανιών-Σπηλιών. Το νερό των ρυακιών αυτών, που κυλά ολόχρονα, επηρεάζει πολύ το κλίμα του χωριού. Του έδωσε κατ’ αρχήν το πολύ πλούσιο πράσινο που έχουν οι δρόμοι και οι αυλές των σπιτιών. Δεύτερον προσθέτει πολύ δροσιά και γραφικότητα το καλοκαίρι. Το χειμώνα το κλίμα είναι αρκετά  ψυχρό αλλά όχι ανυπόφορο.

2. Κάτοικοι: 1911:     492

1946:   1003

1960:   1200

1973:   1278

1992:   1251

2001:   1198

Είναι το κεφαλοχώρι της Σολιάς..

3. Ονομασία: Δίπλα στο μεγάλο γεφύρι του Κλάριου, στο κέντρο του χωριού, υπάρχει μια μεγάλη πέτρα, η «πέτρα του αντρογύνου», στην οποία κάθονταν τα νιόπαντρα ζευγάρια. Κάποια μέρα η πέτρα κύλησε και πλάκωσε ένα ζευγάρι. Από τότε η πέτρα ονομάστηκε «κακόπετρα» και το χωριό Κακοπετριά..

Μια άλλη εκδοχή είναι πως το όνομα του χωριού οφείλεται στις πολλές σρογγυλευμένες πέτρες (κροκάλες) που αφθονούν λόγω του Κλάριου ποταμού. Οι πέτρες αυτές αποκαλούνται στα Λατινικά «coco» γι’ αυτό και σε παλιούς χάρτες το χωριό αναφέρεται με το όνομα «Cocopetria». (Ρένος Κυριακίδης)

4. Ιστορία: Στην τοποθεσία Αϊλάδες βρέθηκαν ερείπια αρχαίου ιερού, πιθανώς της Αθηνάς. H «Παλιά Κακοπετριά» ήταν κτισμένη σε ένα τρίγωνο που σχηματίζουν οι παραπόταμοι του Κλάριου που κατεβαίνουν ο ένας από το Χρώμιο και ο άλλος από τα Πλατάνια. Η δόμηση ήταν πολύ πυκνή και τα σπίτια όλα διώροφα. Το χωριό ασφυκτιούσε μέσα στο τρίγωνο αυτό, αλλά το πλείστο μέρος της γης εκτός του χωριού ανήκε αρχικά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου και αργότερα στην Αρχιεπισκοπή. Το 1922 η Αρχιεπισκοπή διαχώρισε μέρος των κτημάτων της σε 120 οικόπεδα και έτσι άρχισε η ανάπτυξη της Κακοπετριάς με πολύ γοργούς ρυθμούς. Από τα μέσα του 20^ου αιώνα η Κακοπετριά έγινε το καφαλοχώρι της Σολιάς, το πιο ονομαστό της θέρετρο και το εμπορικό της κέντρο.

5. ΕΟΚΑ: Ο αρχηγός της ΕΟΚΑ στρατηγός Γεώργιος Γρίβας-Διγενής έμεινε στην Κακοπετριά το Γενάρη και Φλεβάρη του 1955 όταν προπαρασκεύαζε τον αγώνα. Επίσης μετά την έναρξη του αγώνα έμεινε εδώ από τις αρχές Ιουλίου μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου του 1955, οπότε μετακινήθηκε στα Σπήλια. Κατέφυγε πάλι στην Κακοπετριά για λίγες μέρες μετά τη «Μάχη των Σπηλιών». Ο αρχηγός της ΕΟΚΑ εύρισκε πάντοτε εδώ αφοσιωμένους αγωνιστές και πολύ ζεστή φιλοξενία.

Από την Κακοπετριά κατάγεται ο ήρωας Αλέκος Κωνσταντίνου που σκοτώθηκε στα Κούρδαλι στις 20 Ιουνίου 1958, μαζί με τρεις άλλους αγωνιστές, κατά τη διάρκεια εκπαίδευσής τους στη χρήση ναρκών.

Πιο πάνω από την Κακοπετριά, στον κύριο δρόμο που οδηγεί προς το Τρόοδος, στην τοποθεσία Σαράντα-μίλι, στις 13 Οκτωβρίου του 1958, έπεσε σε μάχη με τους Άγγλους ο ήρωας Παναγιώτης Τουμάζος από την Αμμόχωστο. Ήταν μόλις 19 ετών..

6. Εκπαίδευση: Διαθέτει Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείο, Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών, Ινστιτούτο Ηλεκτρονικών Υπολογιστών., Σχολή Καράτε και Ωδείο.

7. Αθλητισμός: Σωματείο ΠΑΟΚ, ασχολείται με το ποδόσφαιρο

Σωματείο ΑΕΚ, ασχολείται με το ποδόσφαιρο. Το σωματείο αυτό κατάφερε να φτάσει μέχρι και τη Β’ κατηγορία.

Το κοινοτικό γήπεδο της Κακοπετριάς είναι το μοναδικό στη Σολιά που είναι φυτεμένο με χόρτο.

8. Εκκλησίες:

1. Άγιος Νικόλαος Στέγης, 11^ος αιώνας, προστατευόμενο μνημείο ΟΥΝΕΣΚΟ

2. Άγιος Γεώργιος Περαχωρίτης, 15^ος αιώνας, με βυζαντινές τοιχογραφίες

3. Παναγία Θεοτόκος, 16^ος αιώνας

4. Μεταμόρφωση του Σωτήρος, 18^ος αιώνας

5. Άγιος Παντελεήμων, 1995

9. Άλλα αξιοθέατα: Η «Παλιά Κακοπετριά» ένα ολόκληρο χωριό- μουσείο. Κλασικό δείγμα παραδοσιακού ορεινού χωριού. Είναι ολόκληρο διατηρητέο.

Νερόμυλος (αναπαλαιωμένος), Μνημείο Ηρώων, μνημείο Παναγιώτη Τουμάζου,  Κοινοτικό Πάρκο

Περισσότερς πληροφορίες:www.kakopetria.org.cy