ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ

(τέλος)

Η ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΜΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Ο Άγιος Μάμας δεν τιμάται στην Κύπρο μόνο στην Μόρφου. Σε όλη την Κύπρο φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αγαπητός. Πολλοί φέρουν το όνομα Μάμας. Σύμφωνα με κάποιον ερευνητή στην Κύπρο υπάρχουν εξήντα έξι (66) εκκλησιές ή παρεκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο. Πιο συγκεκριμένα στη μητροπολιτική περιφέρεια Μόρφου υπάρχουν ακόμα δυο ναοί του Αγίου. Ο ένας είναι στο χωριό Ξυλιάτος και ο άλλος στο χωριό Αληθινού. Στη Λακατάμεια έχει κτιστεί στον ομώνυμο συνοικισμό των προσφύγων ωραίος και μεγάλος ναός του Αγίου Μάμα. Ένας από τους πιο αξιόλογους ναούς που είναι αφιερωμένοι στον Άγιο Μάμα βρίσκεται στο χωριό Λουβαράς της επαρχίας Λεμεσού. Ο ναός αυτός κτίστηκε το 1455 και αγιογραφήθηκε από τον σπουδαίο αγιογράφο της εποχής εκείνης Φίλιππο Γούλ. Τέλος στην επαρχία Λεμεσού υπάρχει χωριό φέρει το όνομα του Αγίου Μάμα.

                         Λουβαράς                                           Ξυλιάτος

Η ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΜΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

Το λείψανο του Αγίου Μάμα, που μαρτύρησε στο στάδιο της Καισάρειας της Καππαδοκίας,  τάφηκε σ’ αυτή και πάνω από τον τάφο του, γύρω στα μέσα του 4ου αι., οι αδελφοί Γάλλος και Ιουλιανός ο Παραβάτης, τότε εξόριστοι από τον Μάκελλο, οικοδόμησαν Βασιλική. Ο Νικήτας Σερρών (11ος αιώνας) αναφέρει ότι ο τάφος του Αγίου ήταν πάντα στην Καισάρεια.

Η κάρα του Αγίου μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από ένα μοναχό, μετά την κατάληψη της Καισάρειας από τους Σελτζούκους το 1067. Ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος (1185-1195) οικοδόμησε ξανά το κατεστραμμένο μοναστήρι του Αγίου Μάμαντος στην Ξυλόκερκο Πόρτα για να την καταθέσει εκεί. Όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1204, άρπαξαν ανάμεσα στα άλλα πολύτιμα λείψανα και την κάρα του αγίου. Από εκεί μεταφέρθηκε από τον κληρικό Gualon de Dampiere στην πόλη Langres της Καμπανίας στα 1209.

Εκτός από την κάρα στη Langres είχαν μεταφερθεί τμήμα οστού του λαιμού, ένας βραχίονας και λίγο αίμα (λύθρο) του αγίου. Αυτά τα είχε δωρίσει ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός στο Regnaud, επίσκοπο της Langres, στα 1075.

Ο Μεγας Βασίλειος τιμά τον Άγιο Μάμα

Στην Καισάρεια της Καππαδοκίας ο Μέγας Βασίλειος εκφώνησε μια πανηγυρική ομιλία στην μνήμη του Αγίου Μάμα. Στις δυο του Σεπτέμβρη εορταζόταν και στον 4ο αιώνα η μνήμη του Αγίου Μάμα. Η εορτή αυτή ήταν η πιο επίσημη της εκκλησίας της Καππαδοκίας. Εκεί λοιπόν στην Καππαδοκική Μητρόπολη ο Μέγας Βασίλειος εξαίρει τις αρετές του Μάρτυρα Μάμα μπροστά σε μεγάλο εκκλησίασμα. Στην ομιλία αυτή πρώτη φορά στα Ορθόδοξα Πατερικά κείμενα, προτρέπονται οι πιστοί να ζητούν την επέμβαση των αγίων στην καθημερινή τους ζωή. Μεταφρασμένο απόσπασμα της ομιλίας παραθέτουμε παρακάτω:

(Μεγάλου Βασιλείου Ομιλία ΧΧΙΙΙ εις τον Άγιον Μάμαντα P.G. XXXI σ. 589)

Οι Τούρκοι της Καισάρειας τιμούν ακόμα τον Άη Μάμα

Απόαπασμα από το βιβλίο της Άννας Μαραβά – Χατζηνικολάου "ο Άγιος Μάμας":

" Στα παλιά τα χρόνια, λέει η παράδοση, ένας Τούρκος είχε κάνει αχυρώνα την εκκλησία της Μαμασού. Μια μέρα το άχυρο πήρε φωτιά μοναχό του και καταστράφηκε όλο. Ο Τούρκος δεν κατάλαβε τίποτα και ξαναγέμισε με άχυρο το κτίριο. Το άχυρο όμως έπαιρνε διαρκώς φωτιά . Στο τέλος κουράστηκε με αυτή την ιστορία και αποφάσισε να κάνει την Εκκλησία σταύλο. Την πρώτη μέρα ψόφησε ένα ζώο, την δεύτερη άλλο, την τρίτη άλλο ως το τελευταίο. Ο Τούρκος κατάλαβε πως κάποιο μυστήριο συμβαίνει εκεί. Έσκαψε μέσα και ανακάλυψε πρώτα μια Χριστιανική Εκκλησία κι έπειτα τα λείψανα του Αγίου Μάμα. Από τότε το κτίσμα έγινε τόπος προσκυνήματος, ονομάστηκε Ζιαρέτ Κιλισσέ, δηλαδή προσκύνημα - εκκλησία. Χωρίστηκε σε δύο μέρη. Το ένα ήταν χριστιανική Εκκλησία και το άλλο τεκές. Δερβίσηδες φρόντιζαν για την συντήρηση όλου του κτηρίου και του τάφου του Αγίου.

Ο Τάφος βρισκόταν σε βράχο λαξευτό, στο αριστερό μέρος της Εκκλησίας. Εκεί ήταν ένα ξύλινο κιβώτιο, που είχε μέσα τα κόκαλα, την κάρα κι ένα βραχίονα του Αγίου. Οι άρρωστοι βάζανε απάνω τους τα λείψανα και τα τρίβανε στο πονεμένο μέρος. Οι δερβίσηδες ρίχνανε χώμα πάνω στον τάφο, για να παίρνουν οι προσκυνητές. Στον Άγιο πήγαιναν απαραίτητα οι νιόπαντροι απ' όλη την περιφέρεια, αλλά και από μακριά και από την Καισάρεια ακόμα, για να θεμελιώσει ο Άγιος το σπιτικό τους. Πήγαιναν επίσης οι άτεκνοι και τάζανε, αν αποκτήσουν παιδί να του δώσουν το όνομα του Αγίου.

Εκεί γινόταν μεγάλο πανηγύρι δύο φορές τον χρόνο.  Τον Άγιο εμείς  τον λέγαμε ο "Άγιος Μάμαντος", οι Αρμένηδες ο "Άγιος Μάμας" και οι Τούρκοι Σαμμάς ή Μαμασούν Μπαμπάς, δηλαδή Άγιος της Μαμασού. Εκεί ήταν πολλά δέντρα, ιτιές και τρεχούμενα νερά. Τρεις μέρες συνέχεια διασκεδάζανε. Φέρνανε τάματα διάφορα. Τα σφαχτάρια τα σφάζανε και τα μαγειρεύανε οι δερβίσηδες και τρώγανε μαζί με τον κόσμο.

Με την Ανταλλαγή του 1924 , οι Γκελβεριώτες (δηλαδή οι Χριστιανοί από την γειτονική κωμόπολη Γκέλβερη ) θέλησαν να πάρουν μαζί τους στην Ελλάδα και τον άγιο της Μαμασού, αλλά οι Τούρκοι δεν τους άφησαν : "Είναι δικός μας εβλιά (άγιος)", λέγανε. "Θα μείνει εδώ που τον βρήκαμε." Έτσι ο Άγιος έμεινε εκεί. Σήμερα ακόμα, συνεχίζοντας παμπάλαιες συνήθειες, δίνει ευτεκνία στoυς Καππαδοκείς που προστρέχουν σ’ αυτόν. Ένας προύχοντας της Γκέλβερης που ρωτήθηκε πως γίνεται να μένει το προσκύνημα αυτό εκεί, απάντησε ότι ένας τόπος που ήταν πάντα ιερός και θαυματουργός δεν μπορεί να πάψει να είναι σεβαστός από τον λαό. Κι έτσι ο Μαμασούν Μπαμπάς ζει πάντα στην Καππαδοκία.

Ο τελευταίος απόγονος των δερβίσηδων εξακολουθεί να ανάβει τα καντήλια και να δέχεται προσκυνητές. Ανασηκώνει με άπειρη ευλάβεια το ύφασμα που σκεπάζει τα οστά του Αγίου, που εξακολουθούν να βρίσκονται στην παλιά τους θέση."

Ανδρέας Χρυσάνθου

01/09/2011