ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΠΗΛΙΩΝ

Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ (1)

Κτήση και κτήτορες

1. ΕΤΟΣ ΚΤΗΣΕΩΣ

Ο αρχαίος ναός του Αγίου Αντωνίου Σπηλιών κτίστηκε τη δεκαετία του 1850-1860. Αυτό συνάγεται από τις τέσσερις μεγάλες προσκυνηματικές εικόνες του ναού που φέρουν τις εξής επιγραφές:

Η εικόνα του Χριστού «Μνήσθητι Κύριε του δούλου σου Ιωάννου μετά παντός του οίκου του, 1858».

Η εικόνα της Παναγίας «Δέησις του δούλου σου Ιωάννου μετά παντός του οίκου του, 1858». Η εικόνα του Ιωάννη του Πρόδρομου φέρει την αφιέρωση «Δέησις Ιωάννου πρωοϊερέως μετά παντός του οίκου του, 1858»

Η εικόνα του Αγίου Αντωνίου «Δέησις του δούλου σου Νεοφύτου μετά παντός του οίκου του, 1858».

Από τα πιο πάνω συνάγεται πως ο ναός κτίστηκε τη δεκαετία 1850-1860.

.

2. ΚΤΗΤΟΡΕΣ

Και οι τέσσερις προσκυνηματικές εικόνες είναι της τεχνοτροπίας Κορνάρο. Ο ναός φέρει και εφτά μικρές εικόνες της ίδιας τεχνοτροπίας, άρα και της ίδιας περιόδου, με τις πιο κάτω αφιερώσεις:

1. Άγιος Νεόφυτος: «Δέησις Νεοφύτου μετά παντός του οίκου του, 1854».

2. Μέγας Βασίλειος: «Δέησις Θεογνωσίας και των γονέων, 1858».

3 .Άγιος Τρύφων: «Δέησις Χριστοδούλου και εγγόνων, 1859».

4. Άγιος Iωάννης ο Θεολόγος: «Δέησις Ιωάννου πρωτοϊερέως».

5. Άγιος Χαράλαμπος: «Δέησις του δούλου σου Ιωάννου της συμβίου και τέκνου».

6. Άγιος Σάββας: «Δέησις Σάββα μετά παντός του οίκου του».

7. Βαϊφόρος: «Δέησις Ιωάννου, συμβίου και τέκνου».

 

Από τους πιο πάνω δωρητές των εικόνων ο πρωτοϊερέας Ιωάννης, είναι ο ιερέας Ιωάννης Ιακώβου (Κοντός) από τη Γαλάτα που ήρθε γύρω στο 1850, κατοίκησε στα Σπήλια και δημιούργησε τη μεγάλη οικογένεια των Ιερείδηδων. Ο Νεόφυτος Παπαχαραλάμπους ήταν ο «μουχτάρης» των Σπηλιών την εποχή εκείνη, ένας μεγαλοκτηματίας και γενάρχης της οικογένειας των Νεοφύτιδων. Αυτοί πρέπει να είναι δυο από τους κτήτορες του ναού του Αγίου Αντωνίου. Εντύπωση όμως προκαλεί και ο Ιωάννης που είχε τότε ένα τέκνο και είναι ο δωρητής των προσκυνηματικών εικόνων του Χριστού και της Παναγίας. Ο ίδιος είναι ο δωρητής και δυο μικρών εικόνων, της ΒαΙφόρου και του αγίου Χαραλάμπους. Από τα φορολογικά κατάστιχα της Αρχιεπισκοπής του έτους1864 βρίσκουμε ένα όνομα που ταιριάζει στον δωρητή αυτό. Είναι ο Ιωάννης Χατζηλοϊζή Τσαγκάρης που είχε τότε δυο παιδιά, τον Χαραλάμπη που γεννήθηκε το 1847 και τον Λοϊζή που γεννήθηκε το 1861. Άρα το 1858 είχε μόνο ένα παιδί. Ο Τσαγκάρης είναι ο γενάρχης της μεγάλης οικογένειας των Τσαγκαρήδιδων, άνθρωπος με μεγάλη κτηματική περιουσία. Οι απόγονοί του ήσαν άνθρωποι που βρίσκονταν πάντα δίπλα στην εκκλησία και βοηθούσαν είτε ως επίτροποι είτε ως δωρητές. Πιθανώς, λοιπόν, ο Ιωάννης να ήταν τότε ο ταμίας της εκκλησίας όπως και ένας εγγονός του, ο Μιχαήλ Χαραλάμπου Τσαγκάρης (Τσαγκαράς) στες αρχές του εικοστού αιώνα.

 

Συμπερασματικά οι κτήρορες του παλιού ναού του Αγίου Αντωνίου Σπηλιών πρέπει να είναι ο ιερέας Ιωάννης Ιακώβου, ο μουχτάρης Νεόφυτος Παπαχαραλάμπους και ο ταμίας(;) Ιωάννης Τσαγκάρης.

 

Επισημάνσεις

1. Το επίθετο του ιερέα το βρήκα στον κτηματικό κατάλογο της κοινότητας.
2. Το επίθετο του Νεόφυτου το βρήκα στο κατάστιχο του 1864

Ανδρέας Χρυσάνθου 01/08/2016