Τα Λημέρια της ΕΟΚΑ ήταν σύστημα τριών κρησφυγέτων, αποθηκών, μαγειρίου, παρατηρητηρίων κ.α. στην κορυφογραμμή που δεσπόζει του χωριού Κούρδαλι. Εδώ έστησε το αρχηγείο του ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας-Διγενής από τις 23/11/1955. Μαζί του ήταν και ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ Γρηγόρης Αυξεντίου και άλλοι 18 αντάρτες.

Τα Σπήλια τον καιρό της ΕΟΚΑ

Δυστυχώς τα Λημέρια προδόθηκαν και στις 11/12/1955 περικυκλώθηκαν από πλήθος Άγγλων στρατιωτών, με σκοπό να συλλάβουν τον αρχηγό και τους άλλους αντάρτες. Αν το πετύχαιναν ο αγώνας  της ΕΟΚΑ θα τερματιζόταν πρόωρα και άδοξα.

Προτού βγει το πρώτο φως της ημέρας τα χωριά Σπήλια και Κούρδαλι τέθηκαν «υπό κατ’ οίκον περιορισμό», ενώ ο κύριος όγκος των 700 στρατιωτών κατευθύνθηκε προς τα Λημέρια. Οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν στο γήπεδο των Σπηλιών. Δυο μέλη της ΕΟΚΑ, ο Μιχαλάκης Γεωργιάδης και ο Ανδρέας Παρίδης που οδηγούσαν πεζή οδοντογιατρό για να ανεβεί στα Λημέρια για να περιποιηθεί το Διγενή συνελήφθησαν. Ο Τομεάρχης της περιοχής Ρένος Κυριακίδης που έμεινε τη νύκτα στην οικία του αγωνιστή Κυριάκου Αλεξάνδρου μαζί με τον οδοντογιατρό προσπάθησε να διαφύγει αλλά πυροβολήθηκε, τραυματίστηκε και συνελήφθη. Έτσι κανείς δεν μπόρεσε να δώσει το μήνυμα της παρουσίας των Άγγλων στο χωριό.

Ήταν μια κρύα και ομιχλώδης μέρα. Γι’αυτό οι Άγγλοι έγιναν αντιληπτοί μόνο όταν έφτασαν μερικά μόνο μέτρα από το σκοπό του ανατολικού παρατηρητηρίου και ακολούθησε μικρή αψιμαχία. Ο Διγενής έδωσε οδηγίες να εγκαταλειφθούν αμέσως τα Λημέρια, χωρίς οι αντάρτες να γίνουν αντιληπτοί. Αυτό επιτεύχθηκε με απόλυτη επιτυχία, γιατί οι Άγγλοι άφησαν ακάλυπτη τη δυτική κορυφογραμμή.

Γρηγόρης Αυξεντίου

Ο ήρωας της Μάχης των Σπηλιών και όχι μόνο

Οπισθοφυλακή έμεινε ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ Γρηγόρης Αυξεντίου, ο οποίος εισέδυσε ανάμεσα σε δυο ομάδες Άγγλων που ανηφόριζαν από τη βόρεια βουνοπλαγιά, πυροβόλησε και τις δυο ομάδες και κατάφυγε στη συνέχεια στο χωριό Αγία Ειρήνη Κανναβιών. Οι Άγγλοι μέσα στην ομίχλη αλληλοπυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν (όπως οι ίδιοι παραδέχτηκαν) δεκαπέντε στρατιώτες.

Σχεδιάγραμμα της Μάχης των Σπηλιών

Οι Άγγλοι στη συνέχεια ανακάλυψαν και ανατίναξαν τα κρησφύγετα, αλλά ο βασικός τους στόχος, που ήταν η σύλληψη του αρχηγού και των άλλων ανταρτών απέτυχε. Λημέρια της ΕΟΚΑ έκτοτε δεν ξανακατασκευάστηκαν. Γίνονταν μόνο μεμονωμένα κρησφύγετα.

Ανδρέας Χρυσάνθου 2004

Λημέρια της ΕΟΚΑ