.

Η ΦΩΤΙΑ ΤΗΣ ΣΟΛΙΑΣ

.

3. Αποκαΐδια 21ης Ιουνίου

.

Η 21^η Ιουνίου είναι η πιο μεγάλη μέρα του χρόνου, που αποδείχτηκε τελικά και η πιο κρίσιμη μέρα για την πορεία της μεγάλης πυρκαγιάς που κατευθυνόταν προς τα Σπήλια-Κούρδαλι, αφού ξεκίνησε από την Ευρύχου δυο μέρες πριν. Πρωί-πρωί κατηφορίσαμε με τη σύζυγό μου Φλώρα και το για μου Στυλιανό προς τα περιβόλια μας που βρίσκονται ένα περίπου χιλιόμετρο πιο κάτω από τα Κούρδαλι για να δούμε τι απέγιναν, να δούμε τι έκαψε η πύρινη λαίλαπα της προηγούμενης μέρας και να αντιληφθούμε τις προθέσεις του πύρινου μετώπου. Φτάσαμε μέχρι τον Αλώπακα. Η κατάσταση ήταν όπως την αφήσαμε χθες. Η φωτιά είχε προχωρήσει προς περιοχές που δεν είχαμε οπτική επαφή αλλά αντιληφθήκαμε πως έκαψε την κοιλάδα του Κατσαράπη προχωρώντας προς τα Καννάβια και τα Λημέρια της ΕΟΚΑ. Λίγοι καπνοί έβγαιναν από το μέτωπο της φωτιάς και η όλη κατάσταση φαινόταν να βρίσκεται υπό έλεγχο. Εν τω μεταξύ κατέφθασε ο τρίτος μας γιος Σταύρος που διέκοψε άρον-άρον τις διακοπές του στην Αγιά Νάπα και του εξηγήσαμε στα γρήγορα την κατάσταση. Ανησύχησε βλέποντας τους καπνούς, αλλά του εξήγησα πως αυτό είναι σχεδόν μηδέν μπροστά στο τι έγινε χθες.

 

Ποτίσαμε τα περιβόλια μας μάνι-μάνι, ταΐσαμε τις όρνιθές μας στα γρήγορα γιατί τα παιδιά άρχισαν να ανησυχούν βλέποντας τους καπνούς να πληθαίνουν καθώς περνούσε η ώρα. Τους εξηγούσα πως επιδρά η αύξηση της θερμοκρασία και ο ελαφρός άνεμος που ενισχύεται λίγο-λίγο αλλά δεν καθησύχαζα ικανοποιητικά τους φόβους τους. Τα παιδιά είχαν δίκαιο γιατί το μέτωπο της φωτιάς βρισκόταν μεταξύ μας και του χωριού μας αλλά μισό χιλιόμετρο πιο μέσα από το δρόμο. Εν τω μεταξύ τα πτητικά μέσα πηγαινοέρχονταν αδειάζοντας νερό πάνω στο πύρινο μέτωπο, αλλά αυτό δεν φαινόταν να υποχωρεί.

 

Επιστρέψαμε εσπευσμένα στο σπίτι μας όπου κατέφθασε από τη Λευκωσία και ο μεγάλος μας γιος Μιχάλης ματαιώνοντας κάποια μαθήματα που θα παρέδιδε σε μαθητές του. Βαλθήκαμε και τα έξη μέλη της οικογένειας να παρακολουθούμε τον πόλεμο φωτιάς και ανθρώπου αλλά αμέσως πήραμε ένα επείγον τηλεφώνημα:

-Ο πρόεδρος Αναστασιάδης καταφθάνει στο χωριό μας!

Κατευθυνθήκαμε όλοι στο σημείο της συνάντησης προέδρου και κοινότητος. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ο κιτρινόμαυρος δράκοντας της φωτιάς γιγαντώθηκε απότομα σκεπάζοντας με αποπνικτικούς καπνούς την κοινότητα. Συγκρατήσαμε με κόπο την αγωνία μας. Το ίδιο και ο πρόεδρος που έδινε κουράγιο στις γυναίκες:

-Κάνουμε ό,τι μπορούμε αγάπες μου!

Η σύσκεψη ήταν υποχρεωτικά ολιγόλεπτη. Ο πρόεδρος μας διαβεβαίωσε πως η κυβέρνηση κάνει κάθε τι το δυνατόν για να αντιμετωπισθεί η πυρκαγιά και πως οι πληγέντες θα τύχουν κρατικής μέριμνας.

--Ευχαριστούμε κ. πρόεδρε, αλλά είχαμε λάβει τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα, ρώτησα.

-Ναι! Για παράδειγμα το σύστημα των αντιπυρηνικών μας λωρίδων οι ειδικοί το χαρακτήρισαν ως τέλειο.

-Αντιπυρικών κ. πρόεδρε.

Χαμογέλασε και έγνεψε καταφατικά.

-Εμείς πέραν του πράσινου χάσαμε και μέρος της ιστορίας μας κ. πρόεδρε, επέμεινα.

-Τι ακριβώς;

-Κάηκαν τα Λημέρια της ΕΟΚΑ και ο χώρος της επικής Μάχης των Σπηλιών.

-Τα κρησφύγετα είναι εκεί, κ. Χρυσάνθου. Το πράσινο θα το ξαναφτιάξουμε σιγά-σιγά.

-Το πεύκο από τη μάλη του οποίου κρεμαζόταν κάθε πρωί ο Διγενής κάνοντας την πρωινή του γυμναστική, δεν ξαναγίνεται κ. πρόεδρε, ούτε η συστάδα των πεύκων όπου έδωσε τη μάχη ο Αυξεντίου με τους Εγγλέζους, επέμεινα.

Έκαμε ένα μορφασμό συγκίνησης και κούνησε το κεφάλι καταφατικά. Ο κοινοτάρχης μας κ. Καρής αναφέρθηκε με πολλή συντομία στην έγκαιρη κινητοποίηση της κοινότητας στο ξέσπασμα της φωτιάς και αμέσως μετά όλοι σηκωθήκαμε βιαστικά και ο πρόεδρος είπε το αυτονόητο:

-Νομίζω η φωτιά λέει να τρέξουμε ο καθένας στο καθήκον του.

 

Επιστρέψαμε ολοταχώς στο σπίτι μας, ενώ η κινητοποίηση πτητικών και επίγειων πυροσβεστικών μέσων εντάθηκε κατά πολύ. Το περιπολικό της αστυνομίας άρχισε ξανά τα ουρλιαχτά του και η αστυνομικίνα ξανάρχισε να τσιρίζει «εγκαταλείψετε το χωριό». Τα παιδιά έτρεξαν προς το δρόμο που οδηγούσε στο μέτωπο της φωτιάς για να προσφέρουν βοήθεια και εγώ με τη Φλώρα ξαναφορτώναμε το αυτοκίνητο με είδη πρώτης ανάγκης. Σε λίγο τα παιδιά επέστρεψαν πολύ ανήσυχα και απογοητευμένα:

-Μας είπαν πως δεν έχουμε την απαραίτητη εκπαίδευση για τόσο σοβαρό και ειδικό περιστατικό, μας προέτρεψαν να κάμουμε ζώνη προστασίας του σπιτιού μας και μας τόνισαν πως πρέπει να προετοιμαζόμαστε για εκκένωση.

Ριχτήκαμε όλοι στη δουλειά. Φορτώσαμε το διπλοκάμπινο με τις φιάλες του γκαζιού και άλλα εύφλεκτα υλικά και το εγκαταλείψαμε στο κέντρο του γηπέδου της κοινότητας. Ο Μιχάλης βάλθηκε να βγάζει κάτι ξερά χόρτα που ξέμειναν δω κι εκεί, ο Στυλιανός έκοβε τις ρουθκές που φύτρωσαν δίπλα από το σπίτι, ο Χρίστος και ο Σταύρος έζωσαν την αυλή με λάστιχα και άρχισαν να καταβρέχουν φυτά, θάμνους και δέντρα κι εγώ ξεκίνησα τη δεντροκοπτική κι έκοψα κάνα-δυο πεύκα που ήταν δίπλα από το σπίτι.

 

Ολοκληρώνοντας την αντιπυρική προστασία του σπιτιού βαλθήκαμε με λιγοστούς γείτονες να παρακολουθούμε με αγωνία τη μάχη με τις φλόγες. Από το πλήθος των καπνών και το χρώμα τους μαντεύαμε την εξέλιξη της φωτιάς. Αφού πέρασαν κάπου τρεις ώρες ακατάπαυστης μάχης φάνηκε η νίκη να γέρνει με το μέρος μας αλλά η φωτιά κατακαίοντας την κορυφή των λημεριών δρασκέλισε τη Μούττη του Κούρδαλι και άρχισε να κατηφορίζει προς το ομώνυμο χωριό. Η πορεία της ήταν αργή και βασανιστική αλλά δυστυχώς σταθερή. Εμείς αξιολογούσαμε συνεχώς την κατάσταση:

-Το βουνό είναι απότομο και τα αεροπλάνα δυσκολεύονται να πλησιάσουν.

-Τρεις δρόμοι κόβουν οριζόντια το βουνό, λογικά μπορούν να κουμαντάρουν τη φωτιά οι πυροσβεστικές.

-Πρέπει να κάηκε η υδραντλία του χωριού. Θα ξεμείνουμε και από νερό; Πως θα ξαναγεμίζουν οι πυροσβεστικές;

-Ένας πυροσβέστης μου είπε πως η μεγάλη μάχη θα δοθεί στο Σελλάδιν της Στραορουθκιάς. Αν χαθεί κινδυνεύει το δάσος της Μαδαρής.

 

 

Αυτά λέγαμε με την αγωνία μας ολοένα να μεγαλώνει

-Παπά πες μας την αλήθεια τέλος πάντων. Κινδυνεύουμε;

Μετά το χτεσινό μου παραλήρημα κανείς δεν ήθελε να πει τη λέξη «φεύγουμε». Έφτασε όμως η ώρα να τους πω την αλήθεια χωρίς περιστροφές:

-Η φωτιά είναι ακόμη ένα χιλιόμετρο μακριά, αλλά έχουμε δυο ενδεχόμενα πραγματικού κινδύνου. Το ένα είναι να κατεβεί η φωτιά στα Κούρδαλι και να πιάσει την κοιλάδα προς τα πάνω. Μέσα στην κοιλάδα η ταχύτητά της αυξάνεται. Βέβαια θα δοθεί μάχη από τις πυροσβεστικές μέσα στα Κούρδαλι και ελπίζω να κερδηθεί. Αν όχι πρέπει να διαφύγουμε μέσω Κυπερούντας μιας και ο δρόμος μέσω Σπηλιών προς Κακοπετριά είναι μπλοκαρισμένος από τις πυροσβεστικές. Το δεύτερο ενδεχόμενο είναι να ξεφύγει η φωτιά από το Σελλάδιν της Στραορουθκιάς και να κινηθεί προς το Πετρομούττιν οπότε κινδυνεύουμε να περικυκλωθούμε.

Πάγωσαν τα παιδιά, πάγωσε και η Φλώρα αλλά η αλήθεια έπρεπε κάποια στιγμή να λεχθεί.

-Δεν θα βιαστούμε αλλά κάποια στιγμή ίσως αναγκαστούμε να φύγουμε, συμπλήρωσα.

-Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα λάστιχα, ρώτησε ο γείτονάς μας.

-Αντρέα μου, τι θα σου κάνει ένα-δυο-τρία έστω λάστιχα που θα πετούν λίγο νερό μέχρι το πολύ δέκα μέτρα μήκος και τρία μέτρα ύψος; Αν καίγεται μόνο ένα δέντρο ίσως κάτι μπορεί να κάμεις. Εδώ θα έχουμε μέτωπο 20-30 μέτρων με θερμοκρασίες τουλάχιστον 200 βαθμών κελσίου. Θα λιώσουμε προτού μας πλησιάσει η φωτιά!

Αμέσως μετά ο γείτονας πήρε τη γυναίκα του και έφυγαν προς Λευκωσία.

 

Δεν πρόλαβα να τελειώσω την ανάλυση και ένας καινούριος κιτρινόμαυρος δράκοντας πρόβαλε πίσω από το Πετρομούττι.

-Παναγία μου βοήθα, φωνάξαμε όλοι μαζί.

Εν τω μεταξύ πολλά αυτοκίνητα επέστρεφαν από το μέτωπο της φωτιάς.

-Χάθηκε η μάχη, είπα. Τα επίγεια μέσα δεν τα βγάζουν πέρα και συγκεντρώνουν τες δυνάμεις τους στα Κούρδαλι και τα Σπήλια για να προστατεύσουν τα σπίτια, συμπλήρωσα.

Ταυτόχρονα όμως εντάθηκαν οι πτήσεις της αεροπορίας. Μπήκαν στη μάχη και τα δυο μεγάλα αεροπλάνα που έφτασαν από τη Γαλλία.

-Ας κάνουμε λίγη ακόμα υπομονή. Είπε κάποιο από τα παιδιά.

-Μου φαίνεται πως το σύννεφο πίσω από το Πετομούττι έρχεται από μακριά, είπε ο Μιχάλης που δούλεψε μερικά χρόνια στο Τμήμα Δασών.

-Πάω να φέρω νέα είπε ο Χρίστος και πήγε να συναντήσει τη φάλαγγα των οχημάτων που επέστρεφε στα Σπήλια. Σε λίγο έφερνε ανακουφιστικά μαντάτα:

-Οι καπνοί πίσω από το Πετρομούττι έρχονται από νέο μεγάλο μέτωπο που κατηφορίζει προς την Ασίνου, είπε.

-Τότε θα είναι πέντε χιλιόμετρα μακριά μας, πρόσθεσα με ανακούφιση.

 

Καθώς οι ώρες περνούσαν αργά και πολύ βασανιστικά και τα δυο μέτωπα άρχισαν να αδυνατίζουν. όταν σουρούπωσε το μέτωπο των Κουρδάλων έχασε εντελώς την ορμή του, όμως μια φλόγα εξακολουθούσε να κατηφορίζει προς τα Κούρδαλι και μια άλλη να κινείται προς τη Στραορουθκιά.

-Κινδυνεύει το σπίτι του φίλου μας του Γιαννακού, ρώτησε με αγωνία η Φλώρα.

-Ναι, είπα, αλλά έχει δρόμο δίπλα του και πιστεύω πως κάποια πυροσβεστική θα κινηθεί προς τα κει.

Σε λίγο ένα ελικόπτερο πέταξε πολύ χαμηλά και άδειασε ένα κάδο νερού. Όπως έμαθα αργότερα το νερό του κάδου έλουσε το γειτονικό σπίτι του φίλου μας που βρισκόταν λίγο πιο ψηλά και κινδύνευε περισσότερο.

Στα νέα των οκτώ τα κανάλια επιβεβαίωσαν πως το πύρινο μέτωπο των Κουρδάλων τέθηκε σχεδόν υπό έλεγχο και πως το μέτωπο της Ασίνου είναι διαχειρίσιμο.

 

Τα νέα μας ανακούφισαν πλήρως. Θυμηθήκαμε τότε πως το σπίτι διέθετε μπάνιο! Κάποιοι άλλοι Θυμήθηκαν πως έχουν στομάχι!! Ήταν γεγονός πως είχαμε τρεις μέρες να φάμε φαί ψημένο. Όλες αυτές τις μέρες τρώγαμε ξηρή τροφή, χαλλούμι, ελιές, ψωμί ή καρπούζι και άλλα φρούτα στο πόδι.

-Μαγειρεύουμε, ρώτησε η Φλώρα.

-Ναι!, φωνάξαμε όλοι μαζί.

Καθαρίσαμε πατάτες, σπάσαμε αυγά, τηγανίσαμε μπέικον κ.ά.

Το φαγητό μας ήταν λιτό, αλλά πιο νόστιμο από όλα τα γεύματα της ζωής μας. Ήπιαμε ακόμη και μπύρες. Κατά τα μεσάνυκτα όλα έδειχναν πως οι πυρκαγιές τελείωναν.

-Πάω για ύπνο, είπα.

Ένοιωθα διαλυμένος. Σα να κρατούσα κούσπο όλη μέρα. Όντως, ο ψυχικός κάματος διαλύει πνεύμα και σώμα. Έπεσα σε λήθαργο. Το πρωί της Τετάρτης 22 του Ιούνη κάναμε ξανά μια βόλτα στην καμένη γη.

-Η ομορφιά, έγινε ασχήμια, είπα.

-Θα τα ξαναφτιάξουμε παπά, είπε με σιγουριά ο Στυλιανός.

Άμποτες.

Ανδρέας Χρυσάνθου

24/06/2016

Οι εθελοντές-Κυπερούντα

.

.